استرس
استرس به واکنش طبیعی بدن در برابر عوامل محرک، تغییرات، فشارهای درونی یا بیرونی گفته می‌شود.
این عوامل در شرایط مختلف سبب بر هم خوردن تعادل بدن می‌شوند و بدن هوشمند ما برای مقابله با این حالت تلاش می‌کند تا تعادل از دست رفته را بازگرداند.
علائم و نشانه‌های استرس
استرس طیف وسیعی از علائم جسمی و روانی را در بر می‌گیرد که اصلی‌ترین نشانه‌های آن عبارتند از:
- تنش عضلانی
- مشکلات خواب
- سرگیجه و حالت تهوع
- مشکلات گوارشی
- عصبانیت و تحریک‌پذیری
- سردرد
- تعریق شدید
- احساس بی‌قراری
- احساس دلشوره مداوم
- افزایش یا کاهش اشتها
- بالا رفتن ضربان قلب
اضطراب چیست؟
اضطراب یک احساس ترس، نگرانی یا ناراحتی شدید است که لزوما بر اثر تجربه یا لمس محرک خاصی ایجاد نمی‌شود. به عنوان مثال شما با دیدن یک موقعیت دلهره‌آور دچار استرس و بالا رفتن ضربان قلب شدید. این واکنش طبیعی بوده و پس از مدت کوتاهی برطرف می‌شود. اما در احساس اضطراب شما پس از گذشت روزها و حتی ماه‌ها همچنان با یادآوری آن خاطره دچار ترس و نگرانی غیر قابل کنترلی خواهید شد.
علائم و نشانه‌های اضطراب
نشانه‌های اضطراب و استرس شباهت‌های زیادی دارند. اما مهمترین علائمی که نشان دهنده اضطراب هستند عبارتند از:
- احساس سوزن سوزن شدن
- بی‌حسی و کسلی شدید
- احساس عذابی قریب الوقوع
- گیجی و مه مغزی
تفاوت استرس و اضطراب چیست؟
استرس و اضطراب واکنش طبیعی بدن ما نسبت به موقعیت خطر یا فرار هستند که مرز باریکی بین آن‌ها وجود دارد. در صورتی که احساس خطر کنید سریعا بدن هورمون استرس ترشح می‌کند. این هورمون باعث بالا رفتن ضربان قلب شده و خون بیشتری به اندام‌های مختلف بدن می‌رساند.
این‌جاست که بدن شما مواد مغذی فراوانی در خون آزاد می‌کند تا بتواند انرژی مورد نیاز را به قسمت‌های مختلف برساند. از همین رو حواس پنجگانه اکثر افراد در چنین موقعیتی هوشیارتر عمل می‌کند. اضطراب پاسخی به احساس استرس است.
در واقع اصلی‌ترین تفاوت استرس و اضطراب را باید در وجود یک محرک خاص دانست. استرس معمولا به دلیل یک تغییر جدید یا موقعیت خاص ایجاد می‌شود و پس از این‌که آن وضعیت برطرف شد استرس هم از بین خواهد رفت.
البته نمی‌توان گفت استرس همیشه کوتاه مدت است، بلکه استرس مزمن و طولانی مدت به استرس‌هایی گفته می‌شود که به دلیل فشارهای زیاد همچون قرار گرفتن در موقعیت کاری سخت یا اختلافات خانوادگی بروز پیدا می‌کند.
امکان تبدیل استرس به اضطراب و برعکس آن وجود دارد؟
با وجود تفاوت استرس و اضطراب اما می‌توان ارتباط نزدیکی بین این دو احساس پیدا کرد. امکان این‌که استرس در برخی مواقع به اضطراب تبدیل شود، وجود دارد.
به عنوان مثال شما هدف نسبتا بزرگی برای آینده خود در نظر گرفته‌اید. به‌طور طبیعی در مورد رسیدن به آن حرکت بزرگ در آینده استرس دارید، اما گاهی اوقات ممکن است متوجه شوید بدون وجود چیز خاصی عصبی شده‌اید و دلهره شدیدی پیدا کرده‌اید. بنابراین می‌توان گفت استرس واکنش بدن به یک تهدید و اضطراب واکنش بدن به احساس استرس است.
مدیریت و درمان
برای تشخیص تفاوت استرس و اضطراب لازم بود که تا حدی هر یک را بشناسیم و علائم مشخص آن‌ها را بدانیم. حال پس از شناخت این دو احساس باید به کمک استراتژی‌های درست آن‌ها را مدیریت یا درمان کنیم.
تکنیک‌هایی برای مدیریت
در زیر با مفیدترین راه‌کارها برای مدیریت استرس و اضطراب آشنا می‌شوید:
1. استراتژی‌های آرامش‌بخش
چنان‌چه شما درگیر استرس و اضطراب هستید، می‌توانید به کمک راهبردهای تمدد اعصاب با این دو احساس کنار بیایید. راهبردها عبارتند از:
- بر روی کلمات مثبت همچون «آرامش» یا «صلح» تمرکز کنید.
- تمرینات تنفسی انجام دهید.
- یک صحنه آرامش‌بخش همچون دریا، ساحل یا دشت سرسبز را تجسم کنید.
- تمرینات یوگا انجام دهید.
- برای به دست آوردن آرامش خود به صورت آهسته از 1 تا 10 بشمرید.
2. ورزش کردن
فعالیت بدنی یکی از راه‌کارهای بسیار مفید برای کاهش استرس و اضطراب محسوب می‌شود. شما می‌توانید فعالیت‌های مختلف همچون پیاده‌روی، دوچرخه سواری، دویدن و یا انجام حرکات سیال مثل یوگا را انتخاب کنید. این تمرینات و حرکات در ایجاد احساس آرامش کمک بزرگی می‌کنند.
3. صحبت کردن
در مورد نگرانی‌ها، ترس‌ها و دغدغه‌های خود به صورت، رودررو، تلفنی یا اینترنتی صحبت کنید. حرف زدن در خصوص دل مشغولی‌ها به کاهش استرس و اضطراب کمک بزرگی می‌کند. شما می‌توانید با یک دوست، همکار، اعضای خانواده و فردی که به آن اطمینان دارید صحبت کنید، اما یادتان باشد همیشه بهترین گزینه مراجعه به مشاور و روانشناس است.
4. خود مراقبتی
شما باید مراقب ذهن و بدن خودتان باشید و در صورتی که لازم بود برای بهبودی بیشتر اقدام کنید. در واقع شما باید:
- بپذیرید نمی‌توانید همه چیز را تحت کنترل خودتان داشته باشید.
- بدانید برای رسیدن به کمال ابتدا باید به بهترین شکل از خودتان رضایت داشته باشید.
- یاد بگیرید چه عواملی موجب استرس و اضطراب شما می‌شود.
- مصرف کافئین و سیگار کشیدن را کاهش دهید.
- وعده‌های غذایی خود را به صورت متعادل و منظم برنامه‌ریزی کنید.
- به اندازه کافی بخوابید.
1. روش های جلوگیری از اضطراب و استرس:
- اولویت بندی در کارها
- توانایی نه گفتن به مسئولیت های اضافه و غیر ضروری دیگران
- سعی در قرار نگرفتن در موقعیت های استرس زا
